Tentoonstelling “Verdwenen middenstand” (2016)
In Pijnacker is de afgelopen decennia veel verdwenen: gebouwen, monumenten, boerderijen. Gelukkig is niet alles vergeten, de verhalen zijn er nog. En ook hebben we de foto’s! Aan de hand van een nieuwe tentoonstelling die nog tot het einde van het jaar 2016 in de vestiging Pijnacker van de Bibliotheek Oostland aan de Julianalaan te zien was, diepten de werkgroepsleden van het Historisch Informatie Punt (HIP) van het Historisch Genootschap Oud-Pijnacker (HGOP) op 7 september jl. die boeiende verhalen op. Daaruit bereidden zij verschillende interessante lezingen en teksten voor over de verdwenen middenstand in Pijnacker.
De spelregel voor wie aan bod kwam, was dat een winkel in vestiging of naam verdwenen moest zijn om behandeld te kunnen worden. Desondanks konden niet alle verdwenen winkels aan bod komen. De ruim 80 geïnteresseerden die ondanks het warme nazomerweer op het onderwerp af waren gekomen, waaronder flink wat vroegere middenstanders en winkeliers, deerden het allemaal niet; een teken dat het onderwerp leeft. De werkgroepsleden van het HIP beschikken over een bestand met meer dan 600 (!) namen.
We trapten af met verhalen over de Oude Leede, het kleine buurtschap dat ooit twee winkels kende, waaronder een kruidenier die ook in manufacturen deed. Bestellingen gingen soms per briefkaart. Delfgauw, het ‘aanhangsel van Pijnacker’, was een maatje groter en na de uitbreiding met Emerald werd het zelfs ‘stads’. Delfgauw telde ooit 45 winkels, vaak gewoon in een huiskamer, zoals Kaatje Droppert die in de ‘kazerne’ aan de Delftsestraatweg rookwaren aan de man bracht.
De firma Treels bestierde een fietsenwinkel in een huiskamer aan de Post van der Burgstraat, later Noordeindseweg. Bij waterstoker De Bloois aan de Schoolkade kon men terecht voor heet water voor de was of het bad. Soms bleven hele generaties hetzelfde beroep uitoefenen, zoals de slagers De Hoog. Ook kwam het voor dat combinaties van nering werden bedreven, zoals een winkel in tabaksartikelen die ook een taxibedrijf exploiteerde. De Westlaan zat vroeger vol met winkels.
Bakker Van der Helm die later slijter werd, naast een andere Van der Helm die huishoudelijke elektrische apparaten verkocht. Verbakel was de zaak voor huishoudelijke artikelen en fietsen. De zelfbediening van Van der Meide was vernieuwend in de jaren ’60 van de vorige eeuw. En wat te denken van slagerij Hoogenboezem, met drie generaties de oudste slagersbedrijf van Pijnacker. Zij leverden ‘schoon vlees’, zonder toegevoegde stoffen en hielden het gehele proces van slachten tot worst maken in eigen hand. Logisch dus dat ze de leverworstkampioen van Nederland werden.
Ook de Oostlaan was van oudsher een winkellaan met de protestantse bakker De Lange (Rijnbeek was de bakker voor de katholieken). Er waren vroeger en nog steeds veel bakkers. Ooit waren er 16 melkboeren, nu niet een meer. Zeven generaties bakker Pieterse zaten al vanaf de zeventiende eeuw aan de Oostlaan. Deze bakker zag er kennelijk brood in. Vaak runden vader en moeder de winkel samen. De kinderen sprongen dan vaak nog bij en namen de zaak soms over.
We konden natuurlijk niet om ‘haar’ Stationsstraat heen.
Heel leuk wisselde ze de informatie af, niet alleen met foto’s, maar ook met oude filmfragmenten uit de jaren ’50 van de vorige eeuw. Tussendoor werden verhalen opgedragen over de markante Teun Lagerweij, een vakman eerste klas die alles kon maken en waar je zelfs voor een los schroefje terecht kon, en Bep Toussaint, afkomstig uit een geslacht van schilders die zich specialiseerde in hengelsport, aquaria en dierbenodigdheden.
Alle dorpswinkeliers die de revue passeerden, hadden aandacht voor hun vak, maar ook voor de sociale kant van hun bedrijf; iets dat we tegenwoordig vaak missen.
In 2016 hielden wij een lezing met een tentoonstelling over ‘verdwenen middenstand’. Veel winkels zijn toen aan bod gekomen en in beeld gebracht, maar een aantal ook niet. Daarom in September 2018 middenstand deel 2 dat we willen combineren met ‘verdwenen horeca’.
Wist u dat we vroeger een paar ‘uitspanningen’ hadden, waar die waren gevestigd en weet u waarom deze horecagelegenheden zo genoemd werden? En wist u dat er cafés waren waar tot op heden een waas van geheimzinnigheid omheen hangt? We hebben ook meerdere illegale kroegen ontdekt. Of waren dat huizen waar uitzonderlijk veel gedronken werd?
