Het bekendste grafelijke hof van Holland is het huidige Binnenhof. Het is het oudste nog functioneerde regeringscentrum ter wereld en één van de laatste hoven die door de Hollandse graven is gesticht. Juist dit hof zou als bestuurscentrum tot op de dag van vandaag blijven functioneren. Maar wat was de rol van grafelijke hoven en hoe functioneerden ze binnen het graafschap Holland? Hoeveel hoven waren er? Hoe zagen ze eruit? Welke rol speelde ze in ontginning van de wildernis? Wat was hun relatie met het ontstaan van steden? Waarom is juist Den Haag altijd een dorp gebleven?

Om deze vragen te beantwoorden zal in de lezing eerst ingegaan worden op wat hoven eigenlijk zijn. In oorsprong hebben de hoven vooral een functie in het economische en het bestuurlijk stelsel. Ons beeld van de grafelijke hoven in het graafschap Holland is tot op heden versnipperd. Ook zijn de bronnen over de hoven schaars. Niettemin kan er wel een globaal beeld geschetst worden van de verspreiding, vorm en het functioneren van grafelijke hoven.

In de lezing vormt Vlaardingen het vertrekpunt. De overwinning die graaf Dirk III boekt op de het keizerlijke leger markeert de opkomst van het graafschap Holland. In Vlaardingen ligt één van de weinige grafelijke hoven die archeologisch onderzocht zijn. Vervolgens zoomt de lezing uit naar het graafschap Holland. Hoe is het graafschap ontstaan? Hoe ontwikkelde het zich? Wat was de rol van hoven binnen het graafschap? Diverse hoven zullen aangestipt worden om te eindigen met het laatste grafelijke hof: het Binnenhof. Waarom is juist dit hof als bestuurscentrum tot op de dag van vandaag blijven functioneren?

Tim de Ridder is archeoloog bij de gemeente Vlaardingen en is één van de oprichters van de Stichting Ontstaan van Holland. Deze stichting heeft tot doel meer aandacht voor deze onderbelichte periode te genereren (zie www.ontstaanvanholland.nl).

Na de pauze wordt ingegaan op de ontginningen en met name de Arabische oorsprong van de Middeleeuwse landmeetkunde in Delfland. De geschiedenis van het westen van Nederland kent namelijk een kantelpunt in de elfde eeuw. Toen werden de veengronden van West Frisia aangepakt om er landbouwgrond van te maken via de ‘cope-’ontginning. Deze verspreidt zich in rap tempo over het Holland-Utrecht laagland.

Maar wat gebeurde er in de elfde eeuw dat dit mogelijk was? De landmeetkunde blijkt cruciaal om de Hollandse ‘cope’ te begrijpen.

Teunis Klapwijk is natuurkundige (RU Groningen en TU Delft). Hij is opgegroeid in Berkel & Rodenrijs en daardoor geïnteresseerd geraakt in de verschillen in de historische veranderingen in hoogte in het landschap. Hij schreef in 2023 de MSc-thesis met de titel: The Frisian Maasland wilderness and Lotharingian learning in the early 11^th century.

Wanneer: maandagavond 24 februari 2025

Locatie: ‘De Acker’, Park Berkenoord 2, Pijnacker.

Aanvang: 20.00 uur, inloop vanaf 19.30 uur.

Gratis toegang voor leden, voor niet-leden € 5,- (Contant te betalen aan de zaal)